Eind februari, begin maart deden we een oproep voor de naamgeving van onze nieuwe vrijetijdssite. 103 inzendingen kregen we binnen. De keuze viel op de naam 't Gewent.
Wat is een 'gewent'?
Een typisch kenmerk van de tuinbouw in openlucht in onze regio (de gemeenten ten noordoosten van Mechelen) was de teelt op 'gewenten' of verhoogde bedden. Vroeger kon je letterlijk nergens rondkijken of je zag wel velden met gewenten liggen. Een gewent is gemiddeld 1,75 m breed, gemeten van 'middenvoor tot middenvoor'.
Wanneer gewenten zijn ontstaan in onze regio weten we niet. Deze grondbewerking wordt waarschijnlijk al meer dan twee eeuwen toegepast, ook bij landbouwteelten. Ook elders worden bedden gebruikt. Je ziet ze zelfs al op schilderijen van Breughel in het Pajottenland.
Succesformule
Gewenten hielpen om de oppervlakkige waterafvoer vooral in de winter en het voorjaar te verbeteren. Onze ondergrond is op veel plaatsen weinig tot niet waterdoorlatend. Soms begint de fijne dichte klei of kleizandlaag al op minder dan 30 tot 60 cm diepte. Het regenwater kan in de winter niet door deze laag doordringen, maar in de zomer kan er oog geen water opstijgen. Kortom: van nature is onze grond te nat in de winter en te droog in de zomer.
Door het ploegen van gewenten kwam de grond boven het water te liggen. De droogte van de grond in de zomer werd opgelost door gebruik van organisch materiaal. Deze was rijk aan mineralen, waardoor de kwaliteit van de teeltgrond fel verbeterde. Humus houdt niet alleen beter en langer vocht bij, maar de grond warmt in het voorjaar ook sneller op.
Dit was het ideale recept voor de eens zo beroemde primeurteelten (vroege aardappelen, bloemkolen, tomaten, wortelen, bleekselder, …).
Tot jaren '60
De teelt op gewenten had vergaande gevolgen. Langer dan elders beleef men het paard en menselijke spierkracht gebruiken voor de grondbewerking. Pas eind jaren zestig van vorige eeuw werd het paard vervangen door de tractor. Het 'zomerland rijden' en 'op winterland rijden' met paard en ploeg is vandaag volledig verdwenen.
Levend houden door 't Grom
't Grom, ons museum van de groentestreek aan de Midzelen, wil de gewenten levend houden en doorgeven aan de volgende generaties. Op 2 april 2017 maakten ze samen met het Centrum Agrarische Geschiedenis en de dienst erfgoed van de Provincie Vlaams-Brabant onderstaande video.
Met paard en ploeg werden de gewenten klaar gelegd voor het nieuwe plant- en zaaigoed. Noem het 'zomerland rijden' gerust het ballet van het betere ploegwerk. Met heel veel precisie leggen man en paard de grond mooi in scheuten, sneeën, dammen en voren.
Zomerland rijden from Centrum Agrarische Geschiedenis on Vimeo.
